Wydłużenie długości życia sprawiło, że okres menopauzalny stanowi przeciętnie jedną trzecią życia kobiety. Najnowsze doniesienia podważają korzyści zastępczego leczenia estrogenami. Atrakcyjną alternatywę stanowi terapia DHEA.

Najczęstsze objawy menopauzy to zmiany naczynioruchowe: uderzenia gorąca i zlewne poty, nudności, zawroty głowy, bóle mięśniowe i stawowe oraz zaburzenia emocjonalne: drażliwość, nadpobudliwość, stany lękowe, zespoły nerwicowe czy depresyjne, a także zaburzenia snu. U kobiet po menopauzie obserwuje się zmniejszenie libido, reaktywności seksualnej i wrażliwości stref erogennych. Przy towarzyszącym zespole „suchości” stosunki płciowe często są bolesne.

Deficyt estrogenów prowadzi do ubytku masy kostnej, czyli osteoporozy. Metaboliczne następstwa menopauzy zwiększają ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej. Obserwuje się także niekorzystny profil lipidowy, narasta insulinooporność, zmniejsza się tolerancja glukozy. Są to ważne elementy patogenezy miażdżycy, a także nadciśnienia tętniczego, otyłości i cukrzycy.

Leczenie estrogenami

Hormonalne leczenie zastępcze estrogenami usuwa wiele objawów menopauzy i zapobiega ubytkowi masy kostnej. Jednak w ostatnim czasie w wielu pracach naukowych podważa się korzyści takiego leczenia u kobiet we wtórnej prewencji choroby wieńcowej. Wykazano również zwiększenie ryzyka raka gruczołów piersiowych oraz udarów mózgu podczas leczenia estrogenami. Spowodowało to zmianę podejścia do HTZ i konieczność szukania innych skutecznych i bezpiecznych metod leczenia objawów towarzyszących kobietom po 40-50. roku życia.

DHEA w zastępstwie

Do niedawna okres menopauzy wiązany był wyłącznie z niedoborem estrogenów. Dziś wiemy, że objawy pogorszenia jakości życia i niekorzystne zjawiska metaboliczne pojawiające się często już od 40. roku życia są związane z niedoborem dehydroepiandrosteronu (DHEA) – androgenu nadnerczowego. Stężenie tego hormonu obniża się istotnie wraz z wiekiem.

Badania nad efektami suplementacji DHEA wykazały jego korzystny wpływ na jakość życia, nastrój, metabolizm, a także na zmniejszenie ryzyka powstawania niektórych nowotworów. Określenie DHEA „hormonem młodości” nie jest więc pozbawione racjonalnych podstaw.

Synteza, metabolizm i niedobór DHEA

Najwyższe stężenie dehydroepiandrosteronu (30-35 mg na dobę) występuje około 35. roku życia. W późniejszym wieku obserwujemy stopniowe zmniejszanie się nadnerczowej produkcji DHEA, aż do śladowych ilości kilku miligramów na dobę u kobiet 80-letnich. Obniżenie produkcji DHEA obserwowane wraz z wiekiem pogłębia się w przypadku występowania chorób układu krążenia, nowotworów, depresji, cukrzycy i osteoporozy.

U kobiet DHEA metabolizowany jest w tkankach docelowych głównie do androgenów, tj. testosteronu, ale powstają także z niego estrogeny – estradiol i estron. Kierunek metabolizmu DHEA zależy od układu enzymatycznego, jakim dysponuje dana tkanka i narząd. Narządy estrogenozależne (np. układ moczowo-płciowy, tkanka kostna) produkują głównie estrogeny, natomiast w ośrodkowym układzie nerwowym i w skórze z DHEA powstają głównie androgeny.

Wiele objawów niedoboru DHEA jest podobnych do objawów niedoboru estrogenów, ale – jak wspomniano – z DHEA u kobiet powstaje głównie testosteron. Opisano zespół niedoboru androgenów charakteryzujący się zmniejszeniem libido, zmianami wstecznymi w obrębie skóry i włosów, a także obniżonym nastrojem. Niedobór DHEA może być jedną z przyczyn powstawania zespołu metabolicznego. Jest on czynnikiem ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego, a przede wszystkim choroby wieńcowej.

Rola w ustroju

DHEA korzystnie wpływa na układ odpornościowy, zwiększając liczbę komórek odpowiedzialnych za cytotoksyczność. Może także wywierać działanie antynowotworowe i antyoksydacyjne. Ponadto DHEA zmniejsza ryzyko wystąpienia choroby Parkinsona i Alzheimera. Działa również jako neuroprzekaźnik w mózgu i reguluje procesy zapamiętywania. Prawidłowa aktywność DHEA w mózgu odpowiada za poziom nastroju; zaburzenia w rytmie jego wydzielania mogą powodować depresję.

DHEA zmniejsza ryzyko choroby wieńcowej, głównie powstawanie blaszki miażdżycowej w naczyniach. Wykazano, że im wyższe stężenie tego hormonu, tym wyższe stężenie HDL-cholesterolu, a niższe cholesterolu całkowitego i LDL-cholesterolu.

Stan psychiczny

Stosowanie DHEA ma korzystny wpływ na psychikę kobiet. Hormon ten pomaga uzupełnić energię życiową, poprawia nastrój i zmniejsza ryzyko depresji. Ponad 80 proc. pań stosujących DHEA zauważyło u siebie poprawę jakości snu. Pacjentki czuły się bardziej zrelaksowane, miały więcej energii, lepiej znosiły stres. Ponadto DHEA u kobiet zwiększa libido i satysfakcję z życia seksualnego.

Osteoporoza

Ryzyko złamań u kobiet w wieku 60 lat wynosi 50 proc. Gęstość mineralna kości w dużym stopniu zależna jest od DHEA, bowiem androgenowe działanie tego hormonu korzystnie wpływa na jakość kości. U pacjentek z osteoporozą wyrównywanie niedoboru DHEA zwiększa gęstość kości.

Dawkowanie i bezpieczeństwo

Leczenie estrogenami wiąże się z ryzykiem rozwinięcia raka macicy i gruczołów piersiowych. Natomiast stosując leczenie DHEA obserwuje się zanik endometrium bez wpływu na ryzyko raka macicy. Oprócz tego wykazano, że kobiety z niższymi stężeniami DHEA częściej zapadają na raka piersi. Podobny związek wykazano pomiędzy DHEA a rakiem jelita grubego.

U kobiet stosowanie DHEA powinno rozpoczynać się od dawki 5 mg dziennie. U większości pacjentek taka dawka jest wystarczająca do odtworzenia stężeń DHEA charakterystycznych dla młodych, zdrowych kobiet. Jeżeli efekty stosowania leku są niewystarczające, można stopniowo zwiększać dawkę leku do 25 mg dziennie.

Przy stosowaniu prawidłowych dawek DHEA u kobiet nie obserwuje się objawów ubocznych. Zmiany trądzikowe, nieprawidłowe owłosienie, przetłuszczanie skóry lub obrzęki świadczą o znacznym przedawkowaniu leku. Należy wtedy czasowo odstawić leczenie, zweryfikować wskazania i ewentualnie ponownie podjąć leczenie DHEA w dawce 5 mg dziennie.

Źródło: http://www.nazdrowie.pl/artykul/terapia-dhea-u-kobiet